Hoe een tekst voort kan stuwen

Bert Hadders en Joost Dijkema maakten de muziek voor theaterstuk de Poolse Bruid. Jos Visscher recenseerde voor het Dagblad van het Noorden.

Voor wie nog gaat kijken: vergeet de film. Ja, het is het bekende verhaal en ergens vormt het scenario de basis, maar Jibbe Willems heeft er een geheel eigen toneeltekst van gemaakt, eigenlijk een eigen, autonoom stuk. Niet voor niets – en waar zie je dat nog – is er een tekstboekje verkrijgbaar.

En wat een mooie en geraffineerde tekst is het geworden. Insteek: bij gebrek aan een camera leg je gewoon alles in de mond van twee acteurs: flashbacks, vooruitzichten en niet op een toneel te spelen gebeurtenissen. Dat is voor de toeschouwer aanvankelijk wel even zoeken, want Willems husselt verschillende theatrale vertelvormen door elkaar. En vaak vertellen de acteurs over zichzelf en over elkaar in de derde persoon. Als dat maar goed gaat, denk je dan, want in het begin staat de tekst het drama behoorlijk in de weg. Gelukkig nemen de makers de tijd en wordt het bijna sluipenderwijs pakkender, dreigender.

Nog even in het kort dan: een Poolse vrouw ontsnapt aan haar criminele belagers en zoekt haar toevlucht tot een boer. De toenadering verloopt moeizaam, ook al door de taalbarrière en de cultuurverschillen, maar geleidelijk ontstaat er toch een band en een zekere intimiteit. Totdat het noodlot dan toch onvermijdelijke toeslaat. Een noodlot dat in het theater moeilijk te verbeelden is, maar door die prachtige tekst van Willems wordt dat noodlot huiveringwekkend verteld.

En verder is alles in deze voorstelling adembenemend minimaal. Regisseuse Lies van de Wiel, doorgaans erg beeldend in haar voorstellingen voor Vooropleiding Theater De Noorderlingen, heeft aan drie tafels genoeg. De imposante ruimte van de schuur van boerderij De Haver heeft ook niet veel meer nodig. En de zon die door de bovenramen naar binnen schijnt, is al bijna een lichtontwerp op zich. En de beide acteurs, Lotte Dunselman en Paul van der Laan, houden hun emoties toch vooral heel knap in zichzelf. De musici Bert Hadders en Joost Dijkema mogen trouwens eveneens niet onvermeld blijven: ook de muziek is minimaal. Maar wel heel erg effectief. Alles staat hier in dienst van de tekst.